Ook wetenschappers kunnen beweringen doen over vaccins waar de rest van hun vakgebied zware bedenkingen bij heeft. Dat blijkt in een YouTubevideo waarin een Nederlandse professor enkele opmerkelijke uitspraken doet over het Pfizervaccin. Collega’s noemen zijn stellingen “bizar”, “opmerkelijk” en “erg vergezocht”.
Op de sociale media circuleert een YouTubevideo waarin een Nederlandse professor Immunologie enkele opmerkelijke stellingen lanceert over het mRNA-coronavaccin van Pfizer/BioNTech. Theo Schetters doet de bewering in een interview dat sinds 6 januari al meer dan 750.000 keer bekeken is. De video duikt intussen ook in ons land op, onder andere in WhatsAppgroepen. De moderatoren van VRT NWS merkten ze op in de reacties op onze socialemediakanalen. Ze werd ook verschillende keren doorgemaild naar onze ombudsman en onze checkredactie via check@vrtnws.be.
Het is vrij gebruikelijk dat er onder wetenschappers van hetzelfde vakgebied meningsverschillen zijn.
In het interview met de Nederlandse complotdenker Flavio Pasquino beweert professor Dr. Theo Schetters onder andere dat het vaccin een auto-immuunziekte kan opwekken, dat de meeste mensen immuun zijn tegen corona en dat er niet genoeg geweten is over de effectiviteit van het Pfizer-vaccin. Maar wat is daarvan aan?
Bekijk hier onze Check in video. De tekst gaat daaronder voort.
De VRT betitelt meneer Pasquino als complotdenker, een term die tegenwoordig een negatieve connotatie heeft. Door deze term te gebruiken, wordt er een bepaalde toon gezet. In het VRT artikel wordt gelinkt naar een youtube clip die handelt over familieruzie’s door Corona. In deze video wordt duidelijk hoe de denkbeelden van Flavio een zekere druk op zijn relatie zetten. Deze context, die verder irrelevant is voor de waarheidsvinding rond het onderwerp, versterkt de bevooroordeelde toon die gezet is.
We weten vrij veel over de effectiviteit en veiligheid van deze mRNA-vaccins (en zelfs meer dan over sommige andere vaccins op de markt)
“Ik maak me zorgen over het gebrek aan data (…) over de veiligheid en de effectiviteit (van deze vaccins)”, zegt Schetters in het begin van het interview.
Is er echt een gebrek aan data? Online zijn verschillende rapporten beschikbaar over het testtraject dat het vaccin heeft doorlopen, met een onderzoek op meer dan 40.000 proefpersonen (de helft van hen kreeg een placebo). Je kan bijvoorbeeld het rapport lezen op basis waarvan Europa het vaccin heeft goedgekeurd. Wie de ruwe data van het onderzoek wil bekijken, kan daarvoor een aanvraag indienen. Ook de briefing aan de Amerikaanse voedsel- en medicijnenautoriteit FDA is openbaar.
De EMA wordt gefinancierd door de Europese Unie en de farmaceutische industrie. Het is geen NGO en vanwege de financiële afhankelijkheid dus ook niet neutraal. Dit instituut wordt ook bekritiseerd door gebrek aan transparantie (bron: Wikipedia) en het is ook niet duidelijk hoe de onafhankelijkheid geborgd wordt. Dat dit instituut geld ontvangt van de farmaceutishe industrie is bedenkelijk. Dat komt een beetje neer op een slager die zijn eigen waar keurt. Dat het subsidie ontvangt van de Europese lidstaten lijkt misschien minder problematisch, omdat we tenslotte ervan uit moeten gaan dat de overheid het beste met haar volk voor heeft. Als een regering echter een bepaalde crisis moet bedwingen, kan een bepaald beleid politiek gemotiveerd zijn en in dat licht zou een bepaald ‘wetenschappelijk’ rapport een politieke agenda in de kaart kunnen spelen. Dat klinkt als een complottheorie, maar als het om uw gezondheid gaat, hebt u dan blind vertrouwen in politici?
40.000 testpersonen voor het Pfizervaccin en 30.000 voor dat van Moderna (beide mRNA-vaccins), dat is een stuk meer dan gewoonlijk, zegt vaccinologe Corinne Vandermeulen (KU Leuven). “Er zijn vaccins op de markt waarbij veel minder vrijwilligers hebben deelgenomen aan de studies. Die zijn ook als veilig beschouwd. Dus het klopt niet helemaal dat er te weinig data zou zijn.”
Klopt niet helemaal, wil zeggen dat het dus deels wel klopt. In de persconferentie die door de Nederlandse overheid gegeven is bij de introductie van het vaccin, bevestigt mevrouw Leonoor Wijnans van het CBG, dat er inderdaad nog onvoldoende data is (bron).
En dat er vaccins op de markt zijn die met minder vrijwillige onderzoeksdeelnemers als veilig bestempeld werden, zegt nog niks over de veiligheid van dit specifieke vaccin.
Weten we niet genoeg over de veiligheid van mRNA-vaccins?
De studies voor de vaccins van Pfizer en Moderna hebben alle noodzakelijke testfases doorlopen. Die studies duurden ook allebei tot minstens acht weken na de eerste inspuiting. “Meestal gebeuren de zwaarste bijwerkingen in de eerste week”, zegt Vandermeulen. “In dit geval is er een veiligheidsmarge van acht weken genomen. Die mensen worden ook nadien nog opgevolgd.”Uit de studies bleken dit de vaakst voorkomende bijwerkingen van het Pfizervaccin: pijn aan de plek van de injectie, vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn, rillingen, pijn aan de gewrichten en koorts. Ongewoon is dat niet. Zulke bijwerkingen zien we bijvoorbeeld ook bij het griepvaccin.
Ook het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties van het Vaccin & Infectieziekten Instituut van de Universiteit Antwerpen spreekt uitdrukkelijk tegen dat het onvoorzichtig is om mRNA-vaccins toe te dienen. Het centrum gaat daarmee rechtstreeks in tegen hun Nederlandse collega en ze doen dat ondermeer in deze onderbouwde uitleg op de website “Gezondheid & Wetenschap” van de Vlaamse Overheid.
Meestal wil zeggen ‘niet altijd’, m.a.w. men weet niet of er misschien ook bijwerkingen zijn die pas na een veel langere tijd aan het licht komen.
De vaakst voorkomende bijwerkingen worden genoemd, die op zich onschuldig lijken. Pfizer stelt op haar eigen website over de bijwerkingen dat nog niet alle bijwerkingen bekend zijn en: “De FDA en Europese overheden zullen uitsluitend een vergunning afgeven voor het op de markt brengen van een geneesmiddel indien de voordelen van het beoogde gebruik zwaarder wegen dan de risico’s.” Als er 2 mensen gezond worden en 1 sterft na het innemen van het vaccin, weegt het voordeel dan op tegen het nadeel? Waarschijnlijk niet, maar het wordt niet concreet gemaakt waar de grens getrokken wordt en door wie. Pfizer meldt niets over aansprakelijkheid in het geval van bijwerkingen van het vaccin. Sterker nog, in de Verenigde Staten kan Pfizer zelfs niet aangeklaagd worden (bron). Het bedrijf is in het verleden ook al in opspraak gekomen voor omkoping om marktaandeel te winnen (bron).
Weten we niet genoeg over de effectiviteit van deze mRNA-vaccins?
Pfizer én Moderna concludeerden uit hun studies dat de bescherming van hun vaccins op meer dan 90% ligt: 94% in het geval van Moderna, 95% voor dat van Pfizer. Dat is uitzonderlijk hoog.Schetters beweert in de video dat die cijfers overdreven zijn. Hij kiest ervoor om te focussen op het handvol testpersonen dat ernstige symptomen ontwikkelde. Dat waren er drie bij de placebogroep en één bij de gevaccineerden. Zo komt Schetters op een beschermingspercentage van 75% uit. Te weinig, vindt hij: “Dat is zelfs nog minder dan de eis die het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) stelt aan vaccins (van) meer dan 90% bescherming.”
Maar bij de testpersonen die lichte symptomen ontwikkelden, is het verschil veel groter: negen bij de gevaccineerden tegenover 169 bij de placebogroep. Het EMA stelt overigens geen ondergrens voor bescherming.Het is zeer onwaarschijnlijk dat een mRNA-vaccin een auto-immuunreactie kan veroorzaken
Een mRNA-vaccin zoals dat van Pfizer stimuleert onze eigen cellen om het eiwit aan te maken dat voorkomt op de zogenaamde “kroon” van het coronavirus. Dat eiwit moet op zijn beurt het immuunsysteem in actie doen schieten, zodat het voorbereid is bij een echte besmetting.
(Lees verder onder de video.)Schetters stelt in het interview dat die techniek zou kunnen leiden tot een auto-immuunziekte, doordat het lichaam reageert op een eiwit dat het zelf aanmaakt. Maar die kans is uiterst klein, legt vaccinologe Corinne Vandermeulen uit. “Het mRNA-vaccin bevat alleen de genetische code van het eiwit van het coronavirus. Dat lijkt op geen enkele manier op de menselijke eiwitten waar auto-immuunziekten op reageren.” Zelfs al is het een menselijke cel die instaat voor de productie, het eiwit dat zo ontstaat is dus niet menselijk.
In het Reformatorisch Dagblad treden twee Nederlandse immunologen die analyse bij. Zij noemen Schetters’ stelling “onzin” (Marjolein van Egmond, Amsterdam UMC) en “erg vergezocht” (Ger Rijkers, University College Roosevelt Middelburg). Net als Vandermeulen wijst Rijkers erop dat een auto-immuunreactie doorgaans in de eerste weken na vaccinatie optreedt, en dat er voorlopig geen zijn opgedoken in de studies.
Een uiterst kleine kans, is nog altijd een kans. De heer Schetters stelt in zijn betoog duidelijk dat als de bijwerkingen op lange termijn onvoldoende bekend zijn, men zeer voorzichtig moet zijn met de inzet van zo’n vaccin op grote schaal. Dit wordt noch door mevrouw Vandermeulen, noch door mevrouw van Egmond of meneer Rijkers ontkend of tegengesproken.
Nee, de meeste mensen zijn niet immuun voor het coronavirus
Schetters’ claim die misschien nog het meest de wenkbrauwen doet fronsen, is deze: “Het is duidelijk dat gezonde mensen gewoon immuun zijn en niet doodgaan of niet heel ernstig ziek worden.” In het Reformatorisch Dagblad noemt epidemioloog Frits Rosendaal (Leids Universitair Medisch Centrum) dit een “bizarre opmerking voor een immunoloog”. Niet onterecht: Schetters haalt hier twee basisconcepten door elkaar.
De meerderheid van de besmettingen met het coronavirus verloopt inderdaad asymptomatisch, dus zonder dat er symptomen optreden. Maar dat maakt je nog niet immuun: het virus zit na zo’n asymptomatische besmetting wel degelijk in je lichaam. Er is dus ook geen garantie dat je niet besmettelijk zou zijn voor anderen, die wél (al dan niet ernstige) symptomen zouden kunnen ontwikkelen.
Hoeveel mensen er dan wel immuun zijn voor het coronavirus? Zo’n 14% van alle Belgen, volgens een recente schatting van Sciensano.
Massavaccinatie roeit ziekten niet noodzakelijk uit. Het brengt epidemieën wel onder controle
Het citaat van meneer Schetters is ietsje anders als de VRT aanhaalt, en wel: “Het is duidelijk dat de meeste mensen gewoon immuun zijn en helemaal geen Corona of Covid ontwikkelen.” Puur taalkundig gezien, had meneer Schetters hier inderdaad het woordje ‘of’ moeten gebruiken in plaats van ‘en’, maar uit de context blijkt duidelijk wat hij bedoelt, namelijk dat de meeste mensen geen symptomen ontwikkelen. Iets later in het interview licht meneer Schetters toe dat van de mensen die het virus dragen, er slechts een klein deel ziek wordt. Daarmee impliceert hij dat virusdragers die geen symptomen ontwikkelen het virus wel nog kunnen overdragen, en dat hij dus geenszins basisconcepten door elkaar haalt. Wat hij wil zeggen is dat het in feite niet relevant is omdat de meeste mensen er niet ernstig ziek van worden.
Schetters beweert in het interview dat het mRNA-vaccin foutief wordt voorgesteld als een manier om zo snel mogelijk uit de lockdowns te komen: “(We doen aan massavaccinatie) in de hoop het virus uit de populatie te krijgen. (…) Dat gaat niet lukken. (…) Waar ik wel een probleem zie is dat als mensen een nieuwe stam (mutatie van het virus, n.v.d.r.) gaan framen als een bedreiging voor de maatschappij, dat wij dan binnen de kortste keren in de volgende lockdown zitten. Met (…) weer een vaccin dat gemaakt moet worden.”
Hoe zit dat? Het klopt dat de hele bevolking vaccineren het coronavirus niet zal doen verdwijnen. Maar dat is ook niet de bedoeling. Het doel is de circulatie beperken.
“Het verleden heeft aangetoond dat je met vaccinaties wél infectieziektes onder controle kan krijgen”, stipt vaccinologe Vandermeulen aan. “Mazelen en polio, bijvoorbeeld. We zullen moeten afwachten of het lukt voor dit specifieke coronavirus. Het is mogelijk dat we af en toe een boosterdosis (een nieuwe vaccinatie, n.v.d.r.) zullen moeten geven tegen een nieuwe variant. Daar moeten we rekening mee houden.” “Maar ik geloof niet dat we er niet in zullen slagen het virus onder controle te krijgen, zolang we maar voldoende mensen vaccineren. Dat is het principe van groepsimmuniteit. Maar daarvoor moet je inderdaad ook gezonde mensen inenten die misschien zelf geen ernstige covid-19 ontwikkelen, maar wel het virus kunnen verspreiden. En dat moet ook op wereldschaal.”
Het hele betoog van mevrouw Vandermeulen haalt de bezorgdheid van meneer Schetters niet weg. Ze bevestigt zelfs dat er inderdaad rekening gehouden moet worden met nieuwe vaccinaties voor varianten van het virus, wat precies het scenario is waar meneer Schetters zich zorgen over maakt.
Geen antivaxers?
Tot slot nog dit: zowel Schetters als de presentator, Flavio Pasquino, noemen zichzelf in het begin van het interview geen tegenstanders van vaccinatie. Nochtans laten ze meteen daarna een videofragment zien van Andrew Wakefield, die met zijn gefraudeerde onderzoek aan de wieg van de antivaxbeweging stond. Zowel Schetters als Pasquino zeggen, na het videofragment, achter Wakefields woorden te staan.
(Lees verder onder de video.)
Dat de heren Schetters en Pasquino zeggen achter de woorden van meneer Wakefield te staan, verwijst naar de woorden van meneer Wakefield die in het videofragment aan bod zijn gekomen, niet voor alles wat meneer Wakefield ooit gezegd heeft. In het betreffende fragment, doet meneer Wakefield helemaal geen uitspraak over het al dan niet nemen van vaccins.
Of je deze YouTubevideo dus ernstig moet nemen? Om het met de woorden van Pasquino op het einde van de video te zeggen: “Denk goed na, informeer je, lees erover, en maak de juiste afweging”.
Het siert VRT om af te sluiten met deze woorden. Wat dit onderwerp betreft, is dat echter makkelijker gezegd dan gedaan, want om deze materie echt te begrijpen zou men al een studie immunologie gedaan moeten hebben.