Bronnen rond het Outbreak Management Team melden vandaag dat het OMT aan het demissionaire kabinet adviseert om, ná een korte en beperkte lockdown, ‘2G’ in te voeren om de oplopende coronacijfers een halt toe te roepen. Ongevaccineerden krijgen met die maatregel niet meer overal toegang, mensen die zijn gevaccineerd of corona hebben gehad wel. Wat is eigenlijk het effect van die controversiële, beperkende maatregel?
De door de Nederlandse staat gesponsorde NOS verlaagt zich door niet geverifieerd nieuws, oftewel roddels, te verspreiden. Dit artikel is namelijk niet gebaseerd op een officiële mededeling van het OMT zelf, maar van ‘bronnen rond het OMT’. Wie dat dan zijn, wordt niet duidelijk. Uit de laatste zin van de eerste alinea op te maken, wordt de nieuwswaarde van dit artikel vervolgens bepaald door beantwoording van een vraag.
Volgens epidemioloog Frits Rosendaal (LUMC) is het “erg aannemelijk” dat de maatregel helpt om het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames te verminderen. Vooral ongevaccineerden worden erdoor beschermd, is het idee. Nu is er nog geen onderscheid tussen wie toegang krijgt met een QR-code; zowel gevaccineerden als ongevaccineerden mogen naar binnen, al moeten ongevaccineerden zich wel eerst laten testen.
“Met het huidige systeem komen de ongevaccineerden met een negatieve test een evenement binnen. Zij kunnen daar dan besmet raken en hebben een hogere kans dan gevaccineerden om ernstig ziek te worden en opgenomen te worden, met druk op de ziekenhuizen tot gevolg. Bovendien besmetten ongevaccineerden meer mensen dan gevaccineerden”, zegt Rosendaal.
In een poging om de centrale vraag van dit artikel beantwoord te krijgen, wordt een epidemioloog naar zijn mening gevraagd. Wat volgt zijn vage bewoordingen als ‘erg aannemelijk’ en ‘is het idee’ die suggereren dat het juist de ongevaccineerden zijn die beschermd gaan worden door de nieuwe maatregel. Er is uiteraard geen epidemioloog voor nodig om tot de conclusie te komen dat er geen ongevaccineerden besmet zullen worden op een evenement als ze niet meer toegelaten worden tot dat evenement.
’25 procent minder besmettingen’
Modelleurs van de TU Delft berekenden recent wat de winst van het 2G-systeem zou zijn. Hun model laat zien dat het vooral de gevaccineerden zijn die het virus meenemen naar een evenement, omdat zij zich nu niet hoeven te laten testen.
Met de maatregel zouden op evenementen 25 procent minder besmettingen zijn ten opzichte van het huidige beleid met coronatoegangsbewijzen, concluderen de onderzoekers. Het aantal ziekenhuisopnames als gevolg van een evenement zou volgens het onderzoek met 94 procent afnemen bij de huidige vaccinatiegraad.
Klik op de afbeelding hieronder voor de berekening van de TU Delft. Hierbij is uitgegaan van een fictief evenement met een gemiddelde leeftijdsverdeling, waarbij 75 procent van de bezoekers is gevaccineerd en er op dat moment veel besmettingen in de samenleving zijn (prevalentie van 0,5 procent).
Het effect van de maatregel op het verminderen van het aantal ziekenhuisopnames is veel groter bij evenementen waar veel ouderen komen, omdat oudere mensen de grootste kans hebben om in het ziekenhuis opgenomen te worden. Toch is Rosendaal er geen voorstander van om de maatregel alleen in te voeren bij evenementen met ouderen, omdat een leeftijdsgrens volgens hem moeilijk te trekken is.
NOS haalt nu een model van de TU Delft aan. Opnieuw wordt hier een ‘evenement’ als uitgangspunt genomen en worden er wat aannames gedaan over de leeftijd en het aantal gevaccineerden en besmette mensen, zodat met dit model uiteindelijk een afname van 25% van de besmettingen beloofd kan worden en zelfs 94% minder ziekenhuisopnames. Doordat er zo weinig gegevens bekend zijn over de randvoorwaarden van dit model en hoe de uitkomsten geïnterpreteerd moeten worden, zijn de genoemde percentages voor de lezer totaal onbruikbaar. Heeft die 94% afname bijvoorbeeld alleen betrekking op het aantal bezoekers van dat evenement en over welke periode mogen we die afname verwachten? Hoe werkt deze maatregel in andere omstandigheden, zoals bijvoorbeeld op het werk of in het openbaar vervoer? Meneer Rosendaal weet blijkbaar wel precies hoe dit TU Delft model werkt, want hij wil het niet alleen bij evenementen voor ouderen invoeren…
“Je loopt het risico om in een eindeloze discussie te raken, net als bij een halfslachtige lockdown.” Bovendien wijst hij erop dat het systeem ook gericht is op het voorkomen van besmettingen.
“Tussen de ongevaccineerden zitten ook mensen die om medische redenen niet gevaccineerd kunnen worden. Het gaat wel heel ver om hen allemaal buiten te sluiten.
Het gevolg van invoering van het model is wel dat het mensen uitsluit van deelname aan een deel van het openbare leven, zolang zij zich niet laten vaccineren. Hoogleraar medische ethiek Mariëtte van den Hoven van het Amsterdam UMC is daarom tegen invoering. Volgens haar worden ongevaccineerde mensen onterecht over één kam geschoren. “Terwijl het belangrijk is om aandacht te houden voor de diversiteit in de samenleving.”
NOS haalt er nog een opinie van een andere hoogopgeleide bij. Ze stelt eerst dat niet alle ongevaccineerden hetzelfde zijn…
Als de ongevaccineerde groep alleen zou bestaan uit corona-ontkenners en mensen die de regels naast zich neerleggen, dan zou ze minder moeite hebben met het systeem. “Maar tussen de ongevaccineerden zitten ook mensen die om medische redenen niet gevaccineerd kunnen worden, mensen die slecht bereikt worden en mensen die vanwege religieuze overwegingen niet gevaccineerd willen worden. Het gaat wel heel ver om hen allemaal buiten te sluiten.”
… en maakt vervolgens korte metten met degenen die zich niet willen laten vaccineren omdat ze het niet eens zijn met de regels die hen opgelegd worden.
Nieuwsuur sprak met deskundigen die eveneens kritisch zijn op het 2G-model:
‘Welke mate van inperking op onze vrijheden vinden we gerechtvaardigd?’
De modelleurs hebben daarom ook gekeken naar een alternatief model: 1G, waarbij iedereen zich moet laten testen om toegang te krijgen tot horeca en andere uitgaangelegenheden. Het aantal besmettingen als gevolg van een evenement zou daardoor veel meer afnemen dan bij 2G, namelijk met 74 procent. Maar het effect op ziekenhuisopnames is volgens hen minder groot dan bij 2G. Zij rekenen bij 1G op een afname van 74 procent van de ziekenhuisopnames.
De deskundigen die ‘eveneens’ kritisch zijn op het 2G-model, wordt door de modelleurs voorgerekend dat ze eigenlijk geen kritiek kunnen hebben op 1G, want de cijfers ‘spreken voor zich’. De NOS gaat er vanuit dat de termen 3G, 2G en 1G al ingeburgerd zijn, maar als we over 1G-toegang spreken, houdt dat dus in dat iedereen zich zou moeten laten testen, ongeacht of ze gevaccineerd zijn of niet (bron). Als men een dergelijk beleid bepleit, geeft men dan eigenlijk impliciet toe dat de vaccinatie nutteloos is geweest?
Overigens hebben ze hierbij niet gekeken naar hoeveel ziekenhuisopnames dit op de lange termijn voorkomt. Doordat het systeem meer besmettingen voorkomt dan 2G, zou het op de lange termijn ook meer effect kunnen hebben op de ziekenhuisopnames.
De reacties op het 2G-model lopen uiteen:
‘Ik vind het een lastige discussie’
Rosendaal is hier toch geen voorstander van. “Dat is heel veel werk, dat krijg je niet voor elkaar. En daar zouden ook de gevaccineerden onder lijden, die al heel lang solidair zijn. Maar dat er íets moet gebeuren, is duidelijk.“
Meneer Rosendaal vindt dat de gevaccineerden niet meer leed aangedaan mag worden met de maatregelen van de overheid, want die zijn al ‘heel lang solidair’. Hiermee wordt geïmpliceerd dat de niet-gevaccineerden niet solidair zijn. Want dat is toch wel de rode draad in dit artikel: de niet-gevaccineerden zijn het schuld.
Het is weliswaar de mening van meneer Rosendaal dat er iets moet gebeuren, maar waarom dat zo duidelijk is wordt niet ter discussie gesteld. Waarom er eigenlijk zulke zware maatregelen getroffen worden voor een ziekte die qua mortaliteit vergelijkbaar is met de griep, zou toch de hamvraag moeten zijn van een goede journalist.
Bovendien leidt 2G er volgens Rosendaal mogelijk toe dat mensen die nog niet gevaccineerd zijn, tóch een prik gaan halen. “Als bijkomend effect zou dat fijn zijn, want hoe meer mensen gevaccineerd zijn, hoe beter.“
Nog een mening waar de NOS maar al te graag een platform voor wil bieden: hoe meer mensen gevaccineerd zijn, hoe beter. Er worden geen vragen gesteld over de nadelen van vaccinatie.