Een van de belangrijkste dingen voor de wereld om in de gaten te houden is de vertraging van China’s economie. Het is erg belangrijk omdat de economie van het land decennia lang een van de meest doeltreffende instrumenten van de communistische partij is geweest om zowel het Chinese volk alsook de internationale gemeenschap te domineren. Haar macht is zo sterk gebleken dat elke bezorgdheid vanuit het buitenland over de schendingen van de mensenrechten in China of het gebrek aan politieke vrijheid in dovemansoren valt.
Wanneer iemand een minder rooskleurige prognose van de Chinese economie schetst, doet het communistische regime dat gewoonlijk af als een anti-china vooroordeel of regelrechte discriminatie. Maar intussen zijn deze sombere vooruitzichten ook afkomstig van diegenen die verbonden zijn met het regime zelf. Tijdens een bijeenkomst van de hoogste leiders van de communistische partij afgelopen maand werd gemeld dat de Chinese economie volgend jaar zwaar onder druk zal komen te staan door een dalende vraag en sombere verwachtingen. En daarnaast is er ook nog de pandemie en een ingewikkelde en onzekere internationale sfeer die de druk nog verder kan opvoeren.
In een ongewoon harde publieke verklaring heeft de voormalige Chinese minister van financiën Lou Jiwei de officiële cijfers van de Chinese economie bekritiseerd en beschuldigd van onnauwkeurigheden. Lou zei dat de statistieken de ongunstige economische ontwikkelingen niet juist rapporteren en dat deze eenzijdige gegevens het zelfs moeilijker maken om de heersende factoren die een verdere groei van de economie overschaduwen te beoordelen. Lou waarschuwde begin december dat de komende jaren wel eens de moeilijkste periode voor de Chinese economie zou kunnen worden sinds het beleid van hervorming en openstelling, dat eind jaren 70 van start ging en leidde tot een haast exponentiele groei van de Chinese economie.
Hier volgt een lijst van zeven grote economische uitdagingen waar de Chinese overheid in 2022 verder mee zal worden geconfronteerd.
1
De link van de Chinese economie met de rest van de wereld wordt mogelijk zwakker:
In het tweede kwartaal van 2021 tekende China voor het eerst in drie decennia een veel tragere groei op dan andere groeimarkten. Dat komt omdat het regime ervoor pleit dat de economie onafhankelijk moet worden. De Chinese communistische partijleider Xi Jinping stelt dat China zelfvoorzienend moet worden op het gebied van energie, voedsel en de ontginning van mineralen, omdat een tekort aan grondstoffen onverwachte risico’s voor de economie van het land kan veroorzaken. Dit is echter een doel dat misschien niet zo gemakkelijk te bereiken zal zijn. Ondanks het feit dat China bekendstaat als de fabriek van de wereld en de grootste exporteur, is het land voor goederen die essentieel zijn voor zijn economie sterk afhankelijk van invoer.
2
Export dreigt in te storten
Er dreigt een crisis in de Chinese export. Dat is een groot probleem, want de export wordt beschouwd als een van de drijvende motoren van de Chinese economie. Hoewel China dit jaar sterke exportcijfers rapporteerde, is dit volgens sommige deskundigen deels te wijten aan grootschalige virusuitbraken in landen die China’s commerciële rivalen zijn, zoals Vietnam, India en Maleisië, waar bedrijven werden gesloten vanwege de pandemie. Maar nu de uitbraken in Zuidoost-Azië beter onder controle zijn, daalde in het laatste kwartaal de export van China van maand tot maand.
Naarmate de grote economieën herstellen van de pandemie, dreigt de rol van China als de fabriek van de wereld verder te verzwakken, en het effect op de vertragende export zal in 2022 duidelijker worden.
3
Zwakkere consumentenuitgaven
Er blijven nieuwe varianten van het virus opduiken en Peking lijkt vast te houden aan een zogeheten nultolerantiebeleid. Terwijl de rest van de wereld grotendeels beseft dat ze ‘met’ het virus zullen moet leren leven en zich geleidelijk openstelt, plaatst het Chinese regime nog steeds steden in een strikte lockdown, en sluit het de deuren van bedrijven en winkels. De strenge maatregelen tasten het consumentenvertrouwen aan en zullen de uitgaven ook in 2022 blijven drukken.
Uit een recent rapport blijkt overigens dat meer dan 220 miljoen mensen in China een gemiddeld maandinkomen hebben van 500 yuan, het equivalent van ongeveer 70. Vorig jaar merkte de Chinese premier Li Keqiang in een verklaring op dat meer dan 600 miljoen mensen in China nauwelijks een maandinkomen hebben van 140 Euro.
4
Een wankelende vastgoedsector
Door de crisis in de Chinese vastgoedsector, die vooral duidelijk werd nadat Evergrande, de op één na grootste vastgoedontwikkelaar in China, in grote financiële problemen kwam, heeft de neergang van de Chinese huizenprijzen zich verspreid van kleine steden tot enkele van de grootste steden van het land. Sinds afgelopen zomer hebben ten minste 20 Chinese steden een limiet gesteld aan de verlaging van de huizenprijzen. Vastgoed was jarenlang een belangrijke en tevens zowat de enige manier waarop Chinese burgers hun geld konden investeren. De vastgoedsector is dan ook goed voor ongeveer een kwart van het bbp van China. De economische maar vooral ook de sociale impact van een falende vastgoedsector zal dus niet te overzien zijn. Verwacht wordt dat de sector ook volgend jaar verder onder druk zal komen te staan en dat de druk zich weldra zal uitbreiden tot de lokale Chinese overheden, waarvan er vele afhankelijk zijn van de verkoop van grondgebruiksrechten om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Enkelen onder hen hebben zich reeds diep in de schulden gestoken.
5
Bevolkingscrisis
Het geboortecijfer van China bereikt een historisch dieptepunt met slechts 1,3 kinderen per vrouw in 2020. Dit cijfer is vergelijkbaar met dat van vergrijzende samenlevingen als Japan en Italië. Bovendien kan deze trend enorme gevolgen hebben voor de economie van het land. Verwacht wordt dat de Chinese bevolking in 2021 haar hoogtepunt heeft bereikt en in de nabije toekomst gestaag zal afnemen.
6
Werkloosheid neemt toe
Professor Sun Liping, een socioloog van de Tsinghua Universiteit in Beijing, waarschuwde in een videoboodschap die viraal ging op het internet voor een enorme golf van werkloosheid die op China afkomt. Sun zei dat deze golf vooral de vastgoedsector en kleine en middelgrote ondernemingen zou treffen, maar ook de e-commerce, nadat bijvoorbeeld Amazon onlangs meer dan 3.000 Chinese webwinkels sloot na slechte recensies. Er zouden ook grootschalige ontslagen kunnen vallen als buitenlandse bedrijven het land ontvluchten vanwege de strengere regelgeving.
7
Energiecrisis
Het land heeft dit jaar te kampen gehad met de ergste stroomuitval ooit. De kolenprijzen zijn de pan uit gerezen. Huishoudens hebben te kampen gehad met black-outs en fabrieken in het hele land waren gedwongen te sluiten. Het tekort werd gedeeltelijk veroorzaakt door gesloten kolenmijnen, en dat na ernstige schade door overstromingen. Lokale ambtenaren hebben elektriciteitsrantsoeneringen ingevoerd, evenals een beperkt herstel van de economische activiteiten te midden van de pandemie. Het energieprobleem van het land kan zich tot volgend jaar uitstrekken als de vraag in de koude winter toeneemt.
Conclusie: Het is allesbehalve een rooskleurig vooruitzicht voor de Chinese economie en China in het algemeen. Door de pandemie en de steeds strengere regels inzake paspoortcontroles vermindert het Chinese regime drastisch het contact van China met de rest van de wereld. Het land raakt niet alleen fysiek maar ook ideologisch geïsoleerd en deze trend kan volgend jaar doorzetten.
Een andere grote vraag voor 2022 en de jaren daarna is hoe het Chinese regime zal omgaan met de kwestie Taiwan. China aanziet Taiwan als een afvallige provincie en President Xi dringt in zijn bewoordingen meer en meer aan op een ‘hereniging’. De spanningen werden gedurende het afgelopen jaar door Peking stelselmatig opgedreven en voor sommigen is de vraag niet ‘of’ maar eerder ‘wanneer’ China Taiwan zal binnenvallen.
