Nederland kampt al bijna 2 jaar met de zogenaamde stikstofcrisis. Deze is ontstaan doordat de stikstof die neerslaat uit de lucht in natuurgebieden te hoog werd bevonden. Stikstof (NH4) is een voedingsstof voor planten en het komt vrij bij de bemesting van landbouwgrond. NH4 is relatief onschuldig, daar groeien de planten van. Er komt ook een andere vorm van stikstof (NOx) vrij bij de uitstoot van de industrie en de verbranding van brandstoffen. Dat is minder onschuldig omdat het de menselijke gezondheid schaadt.
Wat is de Stikstofcrisis?
Huizen kunnen niet meer gebouwd worden, we mogen nog maar 100 op de snelweg en er werd gesproken over een halvering van de veestapel. Dit zijn allemaal maatregelen als gevolg van overschrijdingen van de norm voor stikstofneerslag in Nederland. Deze norm beschrijft de toegestane stikstof neerslag of uitstoot in Natura-2000 gebieden, dit is een netwerk van natuurgebieden in heel Europa. Volgens een commissie onder leiding van Johan Remkes moet de landelijke uitstoot omlaag met 50% t.o.v. 2019. Het is logisch dat er dan gekeken wordt naar de grootste veroorzakers van stikstofuitstoot en dan komt de veeteelt met ca. 50% op de eerste plaats.
Deze crisis werkt niet alleen door op natuurgebieden maar ook op de economie. Alhoewel er grote woningnood in Nederland is, mogen er nauwelijks nieuwe huizen gebouwd worden omdat de bouw van huizen zorgt voor de uitstoot van NOx. Volgens bouwbedrijven staan er 27.000 banen op het spel. Als de veestapel met de helft omlaag moet dan zullen een heleboel boerenbedrijven failliet gaan. Het voedsel wat niet meer in Nederland geproduceerd kan worden moet dan vanuit het buitenland geïmporteerd worden, daarmee verplaatsen we het probleem slechts naar het buitenland.
Het boerenprotest
Sinds 2019 hebben boeren verscheidene keren gedemonstreerd, de emmer is overvol en er kan geen druppel meer bij. Meerdere keren zijn boeren massaal met tractoren naar Den Haag getrokken om er hun stem te laten horen.
Maar nog steeds heeft bijna niemand enig idee waarom die boeren daar eigenlijk heen gaan, terwijl de media vooral aandacht besteed aan de vernielingen en incidenten tijdens de betogingen. Het gaat dan ook over een ontzettend complex probleem dat niet zomaar even in een kort nieuwsartikeltje uit te leggen valt. De ‘oplossing’ van de overheid is daarentegen zeer eenvoudig samen te vatten: de veestapel moet worden gehalveerd en dan zal het probleem opgelost zijn.
Met deze ‘oplossing’ wordt dan misschien wel aan de norm voldaan, maar wordt er een nieuw probleem geïntroduceerd: een enorme inkomstenderving voor de boeren.
Wat is nu eigenlijk het probleem voor boeren?
Al sinds zestig jaar heeft een boer gemiddeld steeds meer koeien, verbouwen ze steeds grotere velden met gewassen en gebruiken ze steeds grotere tractoren. Dit proces wordt ook wel schaalvergroting genoemd. Deze schaalvergroting werd eerst gedaan om de voedselvoorziening na de hongerwinter van de tweede wereldoorlog te verbeteren maar tegenwoordig is dit vanwege een andere reden. Boeren krijgen namelijk steeds minder betaald voor hun producten waardoor ze steeds meer moeten produceren om hetzelfde inkomen te behouden. Veel boeren hebben zelfs al een minimum inkomen en kunnen eigenlijk niet nog meer inkomen opgeven. Alhoewel iedere boer natuurlijk het beste voor heeft met de natuur, kunnen zij niet zomaar overstappen op een ander systeem omdat de marktprijs hier niet naar is en de overheid presenteert alleen oplossingen die je kunt scharen onder de categorie ‘dweilen met de kraan open’. De boeren zien dit niet zitten en willen een echte oplossing waar zij ook van kunnen profiteren.
Zijn er alternatieven? Er loopt een initiatief van de Universiteit Wageningen om de uitstoot van ammoniak in te dammen, die is de belangrijkste bron van stikstof in de melkveehouderij. Met deze aanpak zou de uitstoot met relatief eenvoudige en goedkope ingrepen met 24% teruggebracht kunnen worden. Greenpeace vindt dit echter nog niet ver genoeg gaan en pleit voor een meer fundamentele verandering van het hele systeem.
Het eeuwige voedsel: de Chinese kunst
Oplossingen die aangedragen worden door de universiteit Wageningen kunnen natuurlijk vandaag een verschil maken, maar de zoektocht naar de productie van goed voedsel is eigenlijk al eeuwen lang gaande. De echte kenners beschouwen het oude Chinese landbouwsysteem als het meest ontwikkelde en het langst bestaande systeem voor de landbouw. De oude Chinezen verbouwen dezelfde aarde namelijk al 4000 jaar. Ze weten als de beste dat voedsel door mensen omgezet wordt in mest en dat de planten goed groeien door mest. Deze kringloop zorgt ervoor dat je ieder jaar een mooie oogst kunt hebben zonder dat je grote problemen zult krijgen. Wat is het geheim van de Chinese boeren? Ze gebruiken geen kunstmest en dat is nu juist het probleem bij de stikstofcrises. Kunstmest is namelijk niet duurzaam op de lange termijn. Als we de boeren echt een hart onder de riem willen steken dan kunnen we beter stoppen met iemand de schuld geven en kijken naar een echte oplossing waar we niet alleen vandaag mee vooruit kunnen maar waar onze kinderen en kleinkinderen ook de vruchten van zullen plukken.
