De meesten van ons zijn opgegroeid met het begrip dat kranten ons de informatie toereiken over wat er gaande is in de wereld. Nadat we genoeg informatie vergaard hebben, zijn we gewapend om zelf onze opinie te vormen over de feiten.

Er was, doorheen de decennia, ook steeds een duidelijke scheiding tussen de nieuwssectie en de opiniesectie van een dagblad. Schrijvers en redacteurs van een ernstige krant mochten er dan soms om bekend staan een bepaalde politieke voorkeur te hebben, over de reputatie van een integere krant werd steeds nauwgezet gewaakt. De inhoud van artikelen moesten neutraal en objectief zijn, en dit was het product van een ernstige en doorgedreven analyse.

Het zou de waarheid onrecht aandoen om te zeggen dat deze ethiek onder journalisten is verdwenen. Vele perslui staan ’s ochtends nog steeds op met de overtuiging dat ze de maatschappij moeten dienen, en dat ze de overheid en het publieke leven zodanig aan de kaak moeten stellen, dat de lezer van voldoende stof voorzien is om zijn eigen conclusies te trekken.

De achilleshiel van het journalistenvak is de ideologische neiging van zij die er zich toe geroepen voelen. Hierdoor worden feiten soms geparafraseerd, onderbelicht, of verborgen. Dit kan gebeuren onder de sociale druk van collega’s, zeg maar het ideologische spanningsveld van de redactie. Een vaak voorkomende oorzaak is echter “cognitieve dissonantie” — een onbewuste reactie, die is geworteld in iemands ideologische overtuiging, en die haaks staat op de principes die men verondersteld is te volgen. Het resultaat is dat men klinkt als een journalist, men zich een journalist acht, maar men over sommige onderwerpen als een activist schrijft. Intelligente, hoogopgeleide, welmenende mensen vinden hun invalshoek mettertijd zo vanzelfsprekend — en de tegenstem zo wereldvreemd — dat ze zich niet langer gewaar zijn van hun partijdigheid, of van de verborgen argumentatie in hun berichtgeving.

De Lange Mars

Tijdens het Interbellum voelden een aantal prominente figuren in de media zich geroepen om de politiek, de publieke opinie, en cultuur in het Westen te beïnvloeden en te transformeren. Zij hadden een diepe fascinatie voor de Sovjetunie, en brachten in vele gevallen hun missie tot een succes: onder leiding van hun autoritaire pen, werden beleidsvoerders, filmproducenten en beroemdheden binnen de communistische invloedssfeer gebracht.

De revolutionaire Zeitgeist van de jaren zestig bracht een hele generatie progressieve denkers op de been. Sterk beïnvloed door schrijvers zoals Saul Alinsky en Edgar Snow koesterden jonge intellectuelen de ambitie om de wereld voorgoed te veranderen. 

Er heeft een onmiskenbare doorstroming plaatsgevonden van deze links-progressieve invloed doorheen de nieuwsredacties van de Westerse wereld, met als resultaat dat conservatief ingestelde jongelui eerst twee keer gaan nadenken voor ze besluiten journalistiek te gaan studeren. En zij die er voor gaan, weten dat hen een sterke sociale druk binnen de nieuwsredactie te wachten staat — als er al een stoel voor hen wordt vrijgemaakt.

Men vindt een constante terug doorheen de decennia aan artikelen van links-progressieve schrijvers. Misdaden en wreedheden vanwege communistische dictaturen worden namelijk verdoezeld, genegeerd, of losgemaakt van de ideologie die ze teweegbracht. Dit staat haaks op de principes van goede journalistiek: journalisten zouden de feiten niet mogen bewerken, om zo de publieke opinie aan te sturen — ook niet wanneer hun ideologische overtuiging hen daartoe aanzet. 

De “lange mars door de instituties” van “medereizigers” — ideologisch gedreven lieden met de missie om het westerse systeem te transformeren van binnenin — legde de basis van een collectief sous-entente: dat een linkse, intellectuele elite, met een morele superioriteit, van nature de opperhand heeft in het publieke discours. Een latent, cynisch minachten voor de zogenaamde stuurloze, onbenullige massa is alomtegenwoordig, en wordt verward met de meedogende wens om het volk naar het juiste pad te leiden. De traditioneel gezinde stem wordt direct gestigmatiseerd tot populisme; ze moet zich vaak tevreden stellen met een kolom in de iets sjofelere publicaties van de mediaconcerns — alleen daar waar men de commentaren sectie de vrije loop durft te laten.

Draaideur politiek: journalisten welkom

Draaideur politiek verwijst naar de soms veel te intieme verhoudingen tussen beleidsmakers en lobbyisten. Zo staat Washington er bijvoorbeeld bekend om dat personages uit het bankwezen, de advocatuur, de inlichtingendiensten, de beurssector, de magistratuur, de tech-industrie en de politiek niet alleen vaak persoonlijke relaties onderhouden, maar ook vlot hun carrière kunnen verderzetten van de ene instelling in de andere. Dit creëert enerzijds een klimaat dat aanzet geeft tot corruptie en straffeloosheid. Anderzijds vormt het mettertijd een elitair en incestueus machtsbolwerk, waar de gevestigde nieuwsmedia deel van gaan uitmaken.  

Met de digitalisatie van de maatschappij zijn deze tendensen verder in een stroomversnelling geraakt. 

Post Dot Com

IJverend met de vloedgolf aan informatie door de komst van bloggers, sociale media, en Internet fora, vijzelden nieuwspublicaties hun eigen aantal artikels op. Ook de toon en het opiniegehalte van persartikelen werd aangescherpt, in een poging om “professionele” nieuwsberichten, gepubliceerd onder goedkeuring van de redactie, te onderscheiden van de content van deze nieuwkomers. Een proportioneel steeds groter aantal artikels belichtten daarbij linkse thema’s en standpunten, en de traditionele stem werd steeds verder gemarginaliseerd.

De versmelting van de traditionele media met sociale media was onafwendbaar. Nieuwsschrijvers werden ook op deze laatsten actief, en zetten daar de ideologische strijd verder. In samenwerking met doorgaans links gezinde academici en Silicon Valley oligarchen, stelden de dominante nieuwsredacties de online spelregels samen. Politieke correctheid en identity politics vormen vandaag de arena waarbinnen gladiatoren elkaar met hun geliefkoosde wapen de kop mogen inslaan — maar alleen zolang hun tegenstander maar niet zwart, homo, of migrant is, en zeker niet als ze zelf een blanke man zijn. 

Oranje Man

Tegen deze achtergrond was de presidentskandidatuur van Donald J. Trump de perfecte knuppel in het hoenderhok — en zijn uiteindelijke presidentschap de ultieme vernedering van het verbijsterde establishment. Een complete outsider, die alle elitaire regels aan zijn laars lapte, en die de voorgoed verloren gewaande middenklasse van de Rust Belt wist aan te sporen om de traditionele Amerikaanse waarden te doen herleven, om zo de electorale stem weg te kapen van Washington veteraan Hillary Clinton, kwam als een slag in hun gezicht.

Een halfuur na de plechtige inhuldiging van de president, kopte de Washington Post dat de afzettingsprocedure was ingezet. Er ging geen week voorbij of men wist het bij CNN, MSNBC, ABC, en de New York Times wel zeker: nu gaat zijn kop rollen. De volgende vier jaar zou ruim 90% van de berichtgeving in de “mainstream media” over Trump negatief zijn. Ongefundeerde beschuldigingen van samenzwering met Rusland werden dagelijks herhaald. Talkshow hosts namen de spreekpunten machinaal over. Enorme echo-kamers strekten over alle mogelijke publieke kanalen, waarin Trump alternerend geestesziek, wreedaardig, seniel, landsverrader, luiwammes, randdebiel, lafaard, en zowat-alles-hater werd genoemd. Zij die voor hem stemden, de zogenaamde “deplorables”, was een ijskoud minachten deel: tandeloze rednecks, die zich angstvallig aan hun gevoel van blanke meerwaardigheid klampten, en weldra zouden wegspoelen in de rioolput van de geschiedenis.

De eenzijdigheid en partijdigheid van de Amerikaanse berichtgeving was ongezien. Deze tendens was in Europa niet anders. Wie de moeite nam om zelf de feiten te gaan onderzoeken, en ze in hun context te plaatsen, begreep dat de ene na de andere krantenkop over Trump deel uitmaakte van een haatcampagne. Velen die onder een autoritair regime hebben geleefd, herkenden akelige gelijkenissen met het propagandamateriaal die de staatsmedia daar produceerden.

2020

Zoals aangegeven in andere artikels op deze website, zijn er wel degelijk ernstige vragen die men zich moet stellen rond het eerlijke verloop van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2020. Als ook maar een deel van de aantijgingen, getuigenissen, en data analyses klopt, is het geen hyperbool om te spreken van een coup, van een poging om koste wat het kost, en met alle mogelijke legale en illegale middelen, Trump van een herverkiezing te houden. Ook in dit geval zien we dat de traditionele media, in tandem met de beheerders van de sociale media, elke mogelijke vraag rond verkiezingsfraude tot de sfeer van de samenzweringstheorie verbant. Wie de moeite neemt om de informatie aan de bron te gaan onderzoeken kan, ongeacht zijn eigen conclusies of er al dan geen fraude was, dezelfde gedragspatronen van de media vaststellen. Noch de media, noch de zogenaamde factcheckers, die door de socialemediaplatformen zijn betaald, rapporteren op een objectieve en neutrale manier over de zaak; ze voeren er geen ernstig onderzoek naar, en concentreren zich volledig op het illegitiem maken van het fraude thema.   

Deze tekst is niet bedoeld om de rekening te maken van de Trump administratie, of als analyse van de persoon Trump. Dat deze door de media onder de loep moeten worden genomen, staat buiten kijf: elke zichzelf respecterende journalist moet beleidsmakers het vuur aan de schenen leggen en ze verantwoordelijk houden voor hun woorden en daden. Ongeacht hoe non-conformistisch de beleidsmaker, de journalist moet zich aan de hoogste standaarden van zijn beroep blijven houden. Als de verzamelde pers niet was ontaard in de reactionaire drukkingsgroep die ze vandaag is, was de Lantaarn nooit in het leven geroepen.

Wat men vandaag de dag kan vaststellen doorheen het medialandschap, is een zwaar moreel verval. Wij nodigen de lezer uit om zelf nauwgezet naar de waarheid op zoek te gaan, sociale fenomenen door de lens van universele waarden te bekijken, en zodoende een onderscheid te kunnen maken tussen goed en kwaad. Hier, bij de Lantaarn, trachten wij u daar alvast zo goed mogelijk bij te helpen.