Het huidige maatschappelijke debat over klimaatverandering is voor velen gebaseerd op een levensbedreigend globaal probleem terwijl het voor anderen veelal is gefundeerd op gebakken lucht. Er worden wilde claims gedaan door media, universiteiten, de politiek en andere prominente mensen in de samenleving over een grimmige toekomst waarin de natuur ten onder zal gaan, de wereld zal bezwijken door de hitte, onze fossiele brandstoffen binnenkort opgebruikt zullen zijn en ons voedsel niet langer meer verbouwd zal kunnen worden. Er wordt voortdurend een angstig beeld geschetst over een hel op aarde en het wordt net zo lang herhaald totdat iedereen er vanzelf in gaat geloven. Telkens wordt door dezelfde groep mensen voorgehouden dat er maar één enkele manier zal zijn om het probleem op te lossen, namelijk: de overheid werpt zich op als redder in nood om het ‘klimaatprobleem’ op te lossen en zal met een hele hoop belastinggeld windmolens en zonnepanelen plaatsen om uiteindelijk de doelstellingen te halen in het belang van het behoud van onze planeet. Het is een methode die vergeleken kan worden met de aanpak van het coronavirus, discriminatie, de stikstofproblematiek etc.: simpel en begrijpelijk. Maar is de werkelijkheid wel zo simpel?

Wordt onze aarde wel zo warm?

Het lijkt alsof onze aarde wel warmer is dan vroeger, dat zien we terug in het aantal sneeuwdagen en aan het aantal warme zomers. Dit zou kunnen, maar hoe zit dat dan met de prognoses voor het toekomstige klimaat? Deze prognoses zijn gedaan door wetenschappers en proberen iets te zeggen over hoe ons klimaat er in de toekomst uit zal zien. Maar hoe verder deze voorspellingen in de toekomst reiken, hoe groter de foutmarge en hoe groter de onzekerheid dat de voorspelling ook effectief zal uitkomen. Nochtans zijn het net deze voorspellingen die de drijvende kracht vormen achter de doelstellingen en maatregelen omtrent klimaatverandering. De politiek wil namelijk dat de opwarming van de aarde beperkt zal worden tot maximum 2˚ tegen 2050. Maar de wetenschap heeft nog op geen enkele manier een duidelijk antwoord geformuleerd op de vraag hoeveel er hiervoor bezuinigd moet worden. We weten zelfs niet hoe groot het effect van broeikasgassen is op de temperatuur op onze planeet, dit ligt namelijk ook aan factoren zoals de stand van de zon. Alhoewel media en politiek ons vertellen over extreme weersomstandigheden door warmere temperaturen op aarde, hebben wetenschappers in werkelijkheid nog veel discussie over het effect van hogere temperaturen op het weer. De Vikingen gaven Groenland haar naam en vestigden zich aldaar ruim duizend jaar geleden, in de 15e eeuw vertrokken ze nadat de temperatuur begon te dalen. Maar indien klimaatverandering werkelijk een natuurlijk proces blijkt te zijn, waar zijn we dan mee bezig? Druist het niet juist tegen de natuur in om een natuurlijk proces als klimaatverandering te bestrijden?

Leidt een warmere planeet tot biodiversiteitsverlies?

Nee, sterker nog, stel dat er een planeet aarde zonder mensen zou bestaan dan zou de biodiversiteit juist hoger worden naarmate de planeet warmer wordt. Het is namelijk zo dat de biodiversiteit, oftewel de verscheidenheid aan levensvormen in een gebied, hoger wordt naarmate je dichter bij de evenaar komt en deze wordt juist lager naarmate je dichter bij de polen komt. Dus waarom neemt de biodiversiteit dan af? Dat komt omdat wij, mensen, onze aarde overmatig gebruiken waardoor de planten en dieren zich niet meer goed kunnen voortplanten en er dus minder soorten terugkomen. Bekende oorzaken hiervan zijn ontbossing van het regenwoud en overbevissing van de oceanen en zeëen.

Het lijkt nu duidelijk dat het klimaatprobleem niet zo simpel opgelost kan worden als ons altijd maar verteld wordt. Verdere verdieping kan eventueel gevonden worden in het werk van Bjørn Lomborg, een klimaatoptimist en wetenschapper die veel onderzoek gedaan heeft naar klimaatverandering. Tijdens een toespraak voor het Centre for Independent Studies in Australië in februari 2020 zei Lomborg hierover: “De opwarming van de aarde is een reëel probleem. Maar het probleem is dat het vaak sterk overdreven wordt. En we nemen heel wat slechte en dure beslissingen op basis van de ‘angst’ die wordt opgewekt door deze overdreven beweringen van politici en deskundigen.”

Wat is het probleem en hoe kan het opgelost worden?

Het klimaatprobleem wordt op dit moment veelal gedreven door angst en het beeld van hel op aarde. Een beeld dat gedreven wordt door de klassieke drie-eenheid: media, overheid en de wetenschappelijke gemeenschap. Al deze drie instanties besteden ruim aandacht aan het klimaatbeleid terwijl er slechts in simplificatie over het probleem gepraat wordt, wat alleen maar verwarring brengt.

Een hoop oplossingen die wereldwijd nagestreefd en gepropageerd worden op het gebied van milieuproblematiek, blijken de problemen niet te verhelpen en vaak nieuwe problemen te introduceren. Maar hoe raken we dan uit deze vicieuze cirkel? Wellicht dat we de gangbare ‘wetenschappelijke’ benadering moeten laten varen en teruggrijpen op oude wijsheden zoals het Taoïstische concept van yin en yang, de twee tegengestelde krachten die oorzaak en gevolg beschrijven.

Laten we overbevissing als voorbeeld nemen; dit is een fenomeen dat in de recente geschiedenis ontstaan is en waarbij met gigantische netten en moderne techniek enorme massa’s aan vissen gevangen worden. Er worden zodanig veel vissen gevangen dat de vispopulaties zich niet tijdig kunnen herstellen en op den duur in aantal zullen afnemen. De natuurlijke balans wordt verstoord, wat tot gevolg heeft dat er een extreem punt bereikt wordt, in dit geval een tekort aan vis. Hoewel het overduidelijk is dat overbevissing gestopt moet worden om een drama af te wenden, ligt daarmee de oplossing nog niet op tafel. De veroorzaker is in dit geval de mens en hij zal zich moeten beraden over zijn band met de omgeving en hoe hij de balans kan bewaren.

Laten we nu klimaatverandering benaderen vanuit yin en yang; de natuur kent herhalende patronen zoals de dag en nacht die elkaar afwisselen en de vier jaargetijden. Zo kennen we ook periodes van opwarming en afkoeling, kortom klimaatverandering is een natuurlijk proces. De veroorzaker is in dit geval niet de mens. Dat klimaatverandering gevolgen heeft die de mens raken, is echter ook een feit. Door een stijging van de zeespiegel kunnen eilanden onder water verdwijnen en nederzettingen bedreigd worden. Maar om dan de conclusie te trekken dat klimaatverandering een proces is dat beheerst kan worden door mensen, grenst aan de waanzin. Ook hier zal de mens bij zichzelf ten rade moeten gaan en zich aanpassen aan de veranderende omstandigheden.

Alhoewel we met z’n allen best weten wat er moet gebeuren om milieurampen te voorkomen, weigeren we om ons gedrag aan te passen. De wetten van de natuur zijn echter onverbiddelijk. Als de balans verstoord wordt, zal dat consequenties hebben. Hopelijk kunnen we deze balans terugwinnen en daarmee ook de harmonie tussen mens en natuur.